Strona główna: Różnice pomiędzy wersjami

Z Kizomba wg Chestera
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Linia 441: Linia 441:


# https://www.mediawiki.org/wiki/Help:Cite
# https://www.mediawiki.org/wiki/Help:Cite
# https://meta.wikimedia.org/wiki/Help:Text_color


==Źródła informacji ==
==Źródła informacji ==

Wersja z 15:21, 7 paź 2021


Wstępne wyjaśnienie: dlaczego "Kizomba wg Chestera"

  1. "Kizomba wg Chestera" oznacza że nie jest to żadna oficjalna definicja (ani jedyna możliwa kolejność wydarzeń i ich interpretacja), i jako taka nie może służyć, gdyż nie uważam żebym miał prawo tworzyć oficjalne definicje, lub definicje cytowane dalej jako oficjalne.
  2. Staram się zbierać tutaj możliwie najbardziej obiektywne fakty z cytatami, jednak osobiście je wybieram i redaguję, i dodaję trochę swoich wniosków (szczególnie żeby wypełnić luki i powiązać różne elementy układanki), dlatego trzeba odróżnić "Kizombę wg Chestera" od "oficjalnej lub obiektywnej lub jedynej słusznej definicji/ opisu kizomby". I bazując na tych samych źródłach, inna osoba by stworzyła na pewno przynajmniej trochę inny opis, definicje i rozkład nacisków.
  3. Projekt ten powstał z mojej osobistej potrzeby uporządkowania wymieszanych, błędnie powielanych i zniekształcanych informacji na temat pochodzenia i ewolucji tańca kizomba.
  4. Celem projektu jest zebranie możliwie dużo niepodważalnych faktów (a także stanowisk i punktów widzenia określonych grup osób - koniecznie z zaznaczeniem że jest to punkt widzenia konkretnej grupy osób), i ułożenie ich w możliwie spójną i maksymalnie czytelną całość, umożliwiając różnym osobom różne interpretacje, jednak utrudniając powstawanie niepotrzebnych sporów i dyskusji toczonych przez osoby które nawet nie sprawdziły u źródła podstawowych faktów o których dyskutują :) - a całość dostępna w języku polskim, dla osób z Polski interesujących się tańcem i muzyką kizombową i pokrewnymi.
  5. Jestem otwarty na włączenie się do projektu innych osób (czyli wspólną edycję i rozwijanie), jednak na zasadach przeze mnie ustalonych. Kontakt do mnie: Marek Chester Dąbski, marek.dabski@gmail.com

Główne wnioski

  1. Kizomba - zarówno taniec jak i muzyka - powstały i ewoluowały i dalej ewoluują jako naturalny proces w określonych warunkach. Nie można ich zrozumieć w oderwaniu od tych warunków. Po ich zrozumieniu większość nieporozumień da się łatwo zminimalizować.
  2. Głównymi "specyficznymi warunkami" bez których nie można zrozumieć i zdefiniować kizomby są:
    1. semba jako styl tańca i styl muzyczny
    2. historia Angoli, szczególnie wojna o niepodległość 1961-1975, odzyskanie niepodległości 1975, coroczny "karnawał zwycięstwa" w Luandzie po 1975, wojna domowa 1975-2002
    3. wielokierunkowa i wieloetapowa wymiana kulturowa między krajami luzofońskimi (portugalskojęzycznymi), szczególnie zintensyfikowana i uwolniona po odzyskaniu niepodległości przez Angolę w 1975 roku, a jeszcze mocniej po zakończeniu wojny domowej w 2002 roku
    4. powyższa wymiana przebiegała dla kizomby chyba głównie między trzema miejscami (w obie strony): 1) Luanda 2) Cabo Verde 3) Lizbona
    5. koncentracja wieloetnicznej i wielojęzycznej ludności Angoli w Luandzie (stolica Angoli: w całej Angoli obecnie mieszka 30 mln osób, w metropolii Luandy 8 mln). Jest to główny port i "okno na świat", tygiel w którym mieszały się kulturowo tradycje "interioru" Angoli z wpływami zewnętrznymi (z Portugalii, innych krajów afrykańskich, oraz innych krajów luzofońskich)
    6. popularyzacja muzyki elektronicznej i jej wpływ na tradycyjne style tańca
    7. powstanie muzyki "kizomba" i wpływ na nią muzyki "ghetto-zouk" oraz innych styli
    8. mieszanie się tradycji i kultury Angolczyków z miejscową kulturą a szczególnie muzyką w Portugalii, szczególnie w Lizbonie (taki sam tygiel łączący 2 światy w Portugalii, jakim jest Luanda w Angoli).
  3. WNIOSEK PRYWATNY: (być może) taniec kizomba w znaczeniu innego stylu tańca od semby nie powstał w Angoli. W Angoli "taniec kizomba" to był skrót myślowy oznaczający "tańczę sembę do muzyki kizombowej więc wolniejszej". Taniec kizomba w znaczeniu tańca innego od semby powstał dopiero w Portugalii, głównie w Lizbonie. Stworzyli go Angolczycy, ale nie w Angoli. Stworzyli go na bazie kultury angolskiej i portugalsko-europejsko-karaibskiej. Taniec kizomba w znaczeniu tańca innego od semby nie jest wytworem wyłącznie samej kultury angolskiej, i nie powstał w Angoli. Tak wynika z: ‎<ref>http://kizombalove.com/en/kizomba-history/type-of-dance/</ref> Wynika nie wprost, więc jest to tylko hipoteza do zweryfikowania i doprecyzowania w jakiej części jest prawdą a w jakiej nie.
  4. WNIOSEK PRYWATNY: Jak z tańczenia kizomby fusion prosto przestawić się na kizombę angolską z gingą?
    1. Ginga wynika z tańczenia do konkretnego rodzaju muzyki. Działa tylko z muzyką angolską (w muzyce ghetto-zouk nie ma pewnych elementów do których ciało rusza się w gindze).
    2. Nie ma liczenia 1234, tylko 1,2. I w wielu przypadkach nie ma różnicy czy na dany bit się wchodzi prawą czy lewą nogą.
    3. Ginga nie pojawi się bez ramy (tzn próbując naśladować ruch nóg i /lub bioder nie trzymając ramy -> jest o wiele trudniejsze i jest sztuczne. Ginga jest naturalnym efektem 2 elementów: określonego sposobu stawiania stóp na dole i określonej ramy na górze)
    4. Kroki stawiane są do przodu, ale od środka, tzn kolano zawsze przed postawieniem stopy zbliża się do środka osi ruchu, i przy postawieniu stopy wychodzi z tego środka na zewnątrz (to ma efekt taki, że stopy łapią kontakt z ziemią w tym samym momencie co przy tańczeniu kizomby-fusion, ale reszta ruchu, w tym przeniesienie ciężaru ciała już są przesunięte względem bitu)

Kizomba - różne znaczenia słowa

"Kizomba" jako impreza

Kizomba é uma palavra do kimbundu (o quimbundo o kimbundo), uma das línguas de Angola, e significa encontro, confraternização. Kizomba também significa festa do povo, tendo o nome origem nas danças dos negros que resistiram à escravidão. Era congregação, confraternização, resistência. Um chamado à luta por liberdade e por justiça. Kizomba era festa e resistência cultural de um povo. Era a exaltação da vida e da liberdade [10]. É de notar que esta interpretação da palavra kizomba e da sua origem no kimbundo é relatada já em 1894 no Bulletin of the American Geographical Society of New York [11].
(tłumaczenie z portugalskiego:) Kizomba to słowo z Kimbundu, jednego z języków Angoli i oznacza spotkanie, bratanie się. Kizomba to także święto ludu, którego nazwa wywodzi się od tańców czarnoskórych, którzy opierali się niewolnictwu. To było zgromadzenie, braterstwo, opór. Wezwanie do walki o wolność i sprawiedliwość. Kizomba była festiwalem i kulturowym oporem ludu. Była to egzaltacja życia i wolności [10]. Należy zauważyć, że ta interpretacja słowa kizomba i jego pochodzenie w Kimbundu została opisana już w 1894 roku w Biuletynie Amerykańskiego Towarzystwa Geograficznego w Nowym Jorku [11].
- https://pt.wikipedia.org/wiki/Kizomba#Outros_significados
znaczenie "kizomba" opisane w 1894 roku: https://gyazo.com/7f9c014553af74f65ba75622d068a5c3
Do quimbundo kizomba, «idem», a partir de kuzomba, «seguir pausadamente»
(tłumaczenie z portugalskiego:) W języku kimbundu słowo "kizomba" pochodzi od słowa "kuzomba" oznaczającego "podążaj powoli"
- https://www.infopedia.pt/dicionarios/lingua-portuguesa/kizomba
  1. Słowo "kizomba" oryginalnie oznaczało "impreza" w języku kimbundu. A bazując na powyższych źródłach, raczej oznaczało "ważna impreza na której wspólnie świętujemy i tańczymy" - wspólne tańczenie było nieodłącznym elementem takiej imprezy już w XIX wieku. A być może oryginalnym znaczeniem było "kizomba" = "taniec" ale w znaczeniu nie konkretnego stylu tańca tylko wspólnego tańczenia
    1. kimbundu należy do języków Bantu, używa go grupa etniczna Ambundu (Mbundu). Ludy Ambundu stanowią 23% ludności Angoli, a języka kimbundu używa 7% mieszkańców Angoli. Ludy Ambundu i język kimbundu centrum swojego występowania mają wokół Luandy, stolicy Angoli.
  2. Analogie żeby ułatwić zrozumienie:
    1. ludy Bantu - jak ludy słowiańskie
    2. kimbundu i Mbundu -> jak Rosjanie, Białorusini i Ukraińcy (i języki rosyjski, białoruski, ukraiński -> część Ukraińców i Białorusinów mówi po rosyjsku, ale nie uważa się za Rosjan, więc granice między językami i identyfikacją narodową/plemienną się rozjeżdżają)

"Kizombadas" jako wielkie imprezy/festyny

The Angolan expression Kizombadas in the 50’s referred to a big party, but there was no link with the dance nor with the music as we know it today.
Traditional dances like Semba, Kabetula , Kasukuta , Maringa, Caduque, Rebita, Cidralia , Dizanda , were predominant at that time. The majority of these dances are primarly carnaval dances. In Luanda, the Angolan capital, you can see almost all of these dances one by one during the “Carnaval da Victoria”. This carnaval and the carnaval from Lobito from the provincie of Benguela made these dances popular in the whole nation and are promoting the Angolan culture until today .
- José N’dongala (KizombaLove, Bruksela) http://kizombalove.com/en/kizomba-history/
  1. Kluczowy element: coroczny "festiwal zwycięstwa" w Luandzie po odzyskaniu niepodległości w Angoli w 1975 roku

"Kizomba" jako rodzaj muzyki

There is a considerable difference between Kizomba “the music” and Kizomba “the dance”: Kizomba “the dance from Angola” has NO Zouk influences. Kizomba “the music” has Zouk influences from Guadeloupe and Martinique. So when you hear that Kizomba has Zouk influences, always bear in mind that it refers to Kizomba “the music” and NOT to “the dance”.
- José N’dongala (KizombaLove, Bruksela) http://kizombalove.com/en/kizomba-history/type-of-dance/
  1. Styl muzyczny "kizomba" powstał wcześniej od stylu tanecznego "kizomba" - i niezależnie od niego.
  2. To "taniec kizomba" powstał pod wpływem "muzyki kizomba". Bez "muzyki kizomba" nie było "tańca kizomba"
  3. Wpływ zouka i ghetto-zouka na kizombę:
    1. Muzyka ghetto-zouk miała znaczący wpływ na powstanie "muzyki kizomba"
    2. Natomiast "taniec zouk" nie miał żadnego wpływu na "taniec kizomba". Istniejące i wyimaginowane podobieństwa wzięły się z:
      1. tańczenia do tej samej muzyki: taniec kizomba był często tańczony do muzyki ghetto-zouk (do której też był tańczony taniec zouk)
      2. muzyka kizomba powstała pod silnym wpływem muzyki ghetto-zouk
      3. rytmika muzyki narzucała podobną rytmikę tańca

"Kizomba" jako styl tańczony w Angoli

It is important to underline that in Angola we do not really make a big difference between Kizomba the dance and Semba. But we do make a big difference between Kizomba music and Semba music.
Angolan Kizomba competitions are mostly danced to Semba music as they still believe that Kizomba is nothing else than dancing Semba at the tempo of the Kizomba song they are listening to. Certain even believe that their Kizomba competition should be called Semba competition.
- José N’dongala (KizombaLove, Bruksela) http://kizombalove.com/en/kizomba-history/type-of-dance/
La kizomba (danse) s'appelle "Passada" en Angola, et est la même danse que le Semba, adaptée et légèrement modifiée pour cette nouvelle musique moderne. La danse Kizomba (au sens strict, la Passada Angolaise) se caractérise par sa sensualité et sa position fermée.
(tłumaczenie z francuskiego:) Kizomba (taniec) nazywana jest w Angoli „Passada” i jest tym samym tańcem co Semba, zaadaptowanym i nieco zmodyfikowanym do nowej muzyki współczesnej. Taniec kizomba (w ścisłym znaczeniu angolska passada) charakteryzuje się zmysłowością i zamkniętą pozycją.
- https://fr.wikipedia.org/wiki/Kizomba#Musique_et_danse
  1. W Angoli dla Angolczyków "taniec kizomba" to po prostu (był ? jest) "taniec semba" tańczony do "muzyki kizomba", więc do wolniejszego rytmu niż w muzyce sembowej - i tylko w parze. Nie ma różnicy w sposobie tańczenia między sembą a kizombą, poza wolniejszym rytmem. Nie ma różnicy między "taniec kizomba" a "taniec semba", za to jest duża różnica między "muzyka sembowa" a "muzyka kizombowa". Co ważne: sembę w Angoli tańczono również solo. Natomiast kizombę tylko w parze. Więc użycie słowa "kizomba" mogło zawężać znaczenie "tańczenia tańca semba ale w określony sposób w określonych warunkach" ‎<ref>http://kizombalove.com/en/kizomba-history/type-of-dance/</ref>
  2. Inny sposób tańczenia kizomby i jej ewolucja odbiegająca coraz bardziej od semby powstały dopiero na parkietach klubów w Lizbonie.
  3. WNIOSEK PRYWATNY: (być może) taniec kizomba w znaczeniu innego stylu tańca od semby nie powstał w Angoli. W Angoli "taniec kizomba" to był skrót myślowy oznaczający "tańczę sembę do muzyki kizombowej więc wolniejszej".

"Kizomba" jako spokrewnione style taneczne tańczone poza Angolą

The word kizomba is also used as an umbrella-expression to include several other dance styles that derived from the original dance (s.a. Urban Kiz, Kizomba Fusion).
- https://en.wikipedia.org/wiki/Kizomba
Em Portugal a palavra “kizomba” é usada em termos de marketing[2] para qualquer tipo de música derivada do zouk mesmo que não seja de origem angolana. De notar que muitos angolanos e muitos cabo-verdianos não apreciam o facto de qualquer música baseada no zouk seja chamada de “kizomba”.
(tłumaczenie z portugalskiego) W Portugalii słowo „kizomba” jest używane w kategoriach marketingowych[2] dla każdego rodzaju muzyki pochodzącej z zouk, nawet jeśli nie jest ona pochodzenia angolskiego. Wielu Angolczyków i wielu mieszkańców Zielonego Przylądka nie uznaje faktu, że jakakolwiek muzyka oparta na zouk nazywa się „kizomba”.
- https://pt.wikipedia.org/wiki/Kizomba
Another important aspect was the hygienization of the dance (cf. Hutchinson 2014). In the case of logic of movements regarded as overly sexual from the point of view of middle-class consumers, these had to be transformed to be acceptable and marketable. For example, kizomba proxemics have been a problem since the very first workshops. As students considered that partners danced too close according to their couple dance standards, they felt embarrassed and many therefore decided to quit. Therefore, teachers found a balanced distance between partners, wide enough to be acceptable but close enough to fulfil consumer expectations of an exotic “hot African culture“.
- str 269: https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/culture-2019-0024/html, Livia Jiménez Sedano: "African Nightclubs of Lisbon and Madrid as Spaces of Cultural Resistance"

Historia Angoli i jej wpływ na muzykę i taniec

Historia Angoli w skrócie

  1. 1648-1951 - Angola jako kolonia portugalska
  2. 1951-1961 - Angola jako prowincja portugalska
  3. 1961-1974 - Wojna o niepodległość Angoli
    1. Około 20 000 zabitych
    2. Wniosek prywatny: Po wybuchu wojny o niepodległość władze portugalskie zakazały tradycyjnych karnawałów tanecznych. Dlatego po odzyskaniu niepodległości w 1975 roku, karnawał w stolicy powrócił pod nazwą "Karnawał zwycięstwa" i od tej pory karnawał został połączony ze świętem niepodległości, i jest podkreśleniem niepodległości i angolskich tradycji
  4. 1975.11.11 - Odzyskanie niepodległości od Portugalii
    1. Zdobycie niepodległości nastąpiło nie dzięki wygranej wojnie, ale na skutek "Rewolucji goździków" w Portugalii w 1974. Był to wojskowy zamach stanu, w wyniku którego została obalona dyktatura Marcela Caetana, i została wprowadzona demokracja w Portugalii, oraz przeprowadzona dekolonizacja portugalskich posiadłości w Afryce i Azji.
  5. 1975-2002 - Wojna domowa w Angoli
    1. Zginęło ok. 20 000 żołnierzy spoza Angoli. Z Angoli nie znalazłem podanych wielkości
    2. Zginęło 500-800 tys. cywili
    3. 4 000 000 osób zostało przesiedlonych
    4. W wojnie uczestniczyły w dużej liczbie siły wojskowe Kuby (przynosząc kulturę, taniec i muzykę kubańską)
    5. Łącznie od 1961 r. do 2002 r. (z przerwami na zawieszenia broni) - czyli przez 41 lat - trwała w Angoli krwawa woja
  6. 2002-obecnie - Okres powojenny

Prywatne wnioski

  1. W okresie kolonialnym oryginalna kultura Angolczyków była w różny sposób mniej lub bardziej formalnie hamowana, blokowana, utrudniana i ograniczana (np. podział na 2 kategorie Angolczyków: zasymilowanych i niezasymilowanych).
  2. Szczególnie "asymilacja" polegająca w dużej mierze na porzucaniu tradycyjnych wierzeń, języka i zachowań była silniejsza w miastach, a najsilniejsza w stolicy - Luandzie, największym mieście, głównym porcie, siedzibie władz portugalskich. A z drugiej strony na oddalonych od stolicy mniejszych wioskach, gdzie nie docierali Portugalczycy i ich wpływy były mniejsze -> tam dużo mocniej tradycje lokalne oryginalne przetrwały.
  3. O skuteczności "wykorzeniania" tradycji angolskich mogą świadczyć 3 fakty: 95% współczesnych Angolczyków jest chrześcijanami, po portugalsku mówi 71% mieszkańców, i język portugalski jest jedynym językiem urzędowym w Angoli.
  4. Po odzyskaniu niepodległości (i wygonieniu Europejczyków) mogła być odczuwana przez Angolczyków bardzo silna potrzeba "odzyskania" tego co było ich, czyli ich tradycji, ich kultury, zwyczajów itp. - i oddzieleniu tych oryginalnych tradycji od naleciałości europejskich/ portugalskich. Wiele z tradycji przedkolonialnych zostało w całości wyrugowanych przez 300 lat panowania Portugalczyków. Dlatego tym bardziej intensywnie promowane, i eksponowane były te elementy które przetrwały. A jednym z tych elementów było np. tańczenie semby.
  5. I może dlatego teraz dla Angolczyków kwestia "ich angolskiej semby" i "ich angolskiej kizomby" jest tak ważna i istotna -> nie musi być w niej intencji atakowania kogokolwiek za przekształcanie ich tradycji na swój sposób gdzieś w Europie, ale dużo bardziej ma intencję oddzielenia tego co "nasze własne oryginalne angolskie" od tych zniekształconych wersji, i również z naciskiem na OCHRONĘ naszych angolskich tradycji przed wpływami zachodnimi.
  6. Inną kwestią jest tańczenie styli tanecznych wzorowanych na kizombie, a inną kwestią jest określanie ich nazwą "kizomba", którą to nazwę Angolczycy w naturalny sposób będą mniej lub bardziej uznawali za element swojej kultury ("kizomba" to słowo z języka kimbundu. 100% osób mówiących w języku kimbundu mieszka na terenie Angoli). Nikt nie ma prawa własności do używania określonych słów, ale tendencja do ochrony własnej tradycji i kultury jest naturalna - szczególnie po odzyskaniu niepodległości.

Wymiana kulturowa między krajami luzofońskimi i jej wpływ na muzykę i taniec

  1. Kraje luzofońskie oznaczają kraje portugalskojęzyczne, czyli byłe kolonie portugalskie oraz sama Portugalia
    1. Portugalia
    2. W Afryce:
      1. Angola
      2. Republika Zielonego Przylądka (Cape Verde)
      3. Gwinea-Bissau
      4. Gwinea Równikowa
      5. Mozambik
      6. Wyspy św. Tomasza i Książeca
    3. Reszta świata:
      1. Brazylia
      2. Timor Wschodni
      3. Macau


Mapa świata Luzofońskiego: https://gyazo.com/08d38be4b7d81f42238168be0025c23d

Historia i etapy powstawania kizomby (wg Jose N'dongala)

Historia Semby

Semba (masemba w liczbie mnogiej) to tradycyjny gatunek muzyczny i taneczny z Angoli, który stał się popularny w latach 50-tych. Jest to wytwór ewolucji, ponieważ był pod wpływem różnych grup etnolingwistycznych z Angoli, a także kilku różnych rytmów afrykańskich. W kontekście tańca słowo Semba oznacza „ciało mężczyzny, które styka się z ciałem kobiety na poziomie pępka”.

W jednym z narodowych języków angolskich, zwanym Kimbundu, semba może również oznaczać „umbigada”. Umbigada opisuje również ruch taneczny, w którym kontakt między dwoma ciałami prowokuje mężczyzna, który nagle bierze kobietę na biodro i przyciąga ją do swojego pępka. Ruch Umbigada jest dokładnie tym, co robi się do dziś w tradycyjnym tańcu z Angoli zwanym Rebita i innymi tańcami afrykańskimi.

Semba - gatunek muzyki

Semba jest poprzedniczką różnych stylów muzycznych wywodzących się z Angoli, z których trzy najbardziej znane to Samba (z Brazylii), Kizomba (z Angoli) i Kuduro.

W XVII wieku niewolnictwo przeniosło kulturę muzyczną Angoli zarówno do Ameryki Północnej, jak i Południowej. Podróże morskie z XVII wieku zapoczątkowały wymianę między ludźmi z Półwyspu Iberyjskiego a Indianami, co dało początek nowemu rytmowi. Muzycy angolscy mieli wspólną wolę życia i wchłonęli różne obce wpływy, jakimi były angolskie rytmy i tańce, które zabrali ze sobą niewolnicy, powracając później w zmodyfikowanej wersji, wpływając tym samym na angolskich śpiewaków, którzy szukali w nich swojej tożsamości15. Początki kulturowe Angoli są związane z tradycjami ludu Bantu i starożytnego królestwa Konga. Dlatego muzyka Semby była bardzo pod wpływem ich tradycji. Co więcej, rytmy Kazukuta i Kabetule również mocno wpłynęły na muzykę Semby. Można powiedzieć, że semba to zmiana rytmu Kazukuty.

Ważne jest, aby zrozumieć teksty muzyki sembowej. Zajmują się opowieściami o życiu codziennym, wydarzeniach towarzyskich i zajęciach. Często przesłanie semby dotyczyło także wolności Angoli. Było to szczególnie istotne podczas wojny (o niepodległość) w Angoli w latach 1961–1975. Teksty Semby często zawierały przesłanie wolności, by otworzyć ludziom oczy. Tradycyjnie pieśni semby śpiewa się w Kimbundu, ale także w innych językach narodowych, takich jak Umbundo i Kikongo. Poza kizombą, portugalski nie jest używany w tradycyjnej produkcji muzycznej semby. Jednak niektórzy młodzi angolscy śpiewacy zaczęli używać portugalskiego również we współczesnych piosenkach semby.

Barceló de Carvalho, angolski piosenkarz znany jako Bonga, jest jednym z odnoszących największe sukcesy angolskich artystów popularyzujących muzykę Semby na arenie międzynarodowej. Ogromny wkład w rozpowszechnianie muzyki Semby miał także zespół Ngola Ritmos. Ten zespół zrobił wiele, aby zachować angolską kulturę i tożsamość. Inne ikony to Liceu Vieira Dias, Domingos Van-Dúnem, Mário da Silva Araújo, Manuel dos Passos i Nino Ndongo. Tradycyjna muzyka, taka jak Semba, jest i nadal będzie ważną częścią historii Angoli, ponieważ zawiera informacje o przeszłości tego kraju. Muzyka jest sztuką, która pozwala przekazać najsilniejsze i najczystsze emocje.

Semba - styl taneczny

Na początku Semba była też nazywana dança de roda (taniec w kręgu), lundu, batucada, varina i kilkoma innymi nazwami, zwłaszcza gdy mówimy o Sembie na karnawał (pojedynczy taniec). Początkowo Semba była pojedynczym tańcem, w którym mężczyzna tańczył przed kobietą. Mężczyzna następnie kładł rękę na biodrach kobiety i przyprowadzał ją nagłym ruchem do siebie, co sprowokowałoby (szok? = w oryginale "choc") (Semba). Ponadto podczas tańca Semby używano kroków Kabetule, Kazukuta i Bungula. Dziś Semba przekształciła się w taniec dla par z dużymi krokami na szybkim rytmie. Kroki mogą być bardzo akrobatyczne. Jest dużo miejsca na improwizację. Ruchy Semby są podobne do kroków Milonga.

W stolicy Angoli, Luandzie, organizowanych jest wiele konkursów Semby, aby dalej promować kulturę i dać młodym ludziom możliwość spędzenia wspaniałych chwil. Popołudnia zwane „Tarde de Semba” są często organizowane w „Centro Cultural e Recreativos”, takich jak Gajajeira, Kilamba, Kubita, Agustinho Neto, Mãe Preta, Kadama, Cha de Caxinde i innych, oferując pokazy Semby, konkursy, social dancing i muzykę na żywo.

Historia Kizomby

Kizomba jest wynikiem ewolucji. Opisuje zarówno styl muzyczny, jak i taneczny. Kizomba to angolskie słowo, które w języku Kimbundu oznacza „imprezę”. Kimbundu jest jednym z najczęściej używanych języków w Angoli w obrębie grupy etnicznej zwanej Bantu. Angolskie wyrażenie Kizombadas w latach 50. odnosiło się do wielkiej imprezy, ale nie było żadnego związku z tańcem ani z muzyką, jaką znamy dzisiaj. Dominowały wówczas tańce tradycyjne, takie jak Semba, Kabetula, Kazukuta, Maringa, Caduque, Rebita, Cidralia, Dizanda. Większość z tych tańców to przede wszystkim tańce karnawałowe. W Luandzie, stolicy Angoli, można zobaczyć prawie wszystkie te tańce jeden po drugim podczas „Carnaval da Victoria”. Karnawał ten i karnawał z Lobito z prowincji Benguela sprawiły, że tańce te stały się popularne w całym kraju i do dziś promują kulturę Angoli. (Karnawał w Angoli zachowywał i popularyzował kulturę - jednak został zakazany przez władze portugalskie w lutym 1961 r., kiedy rozpoczęła się wojna o wolność Angoli. Później powstała grupa karnawałowa „Escola do Semba”. Grupą tą kierował José Oliveira Fontes Pereira. Tworzył piosenki i szkolił grupę do występów podczas nadchodzącego karnawału).

Poza Angolą taniec i muzyka Kizomba jest wykonywana również w innych krajach luzofońskich (kraje portugalskojęzyczne), takich jak Wyspy Zielonego Przylądka, Gwinea Bissau, Mozambik, Gwinea Równikowa, Wyspy Świętego Tomasza i Książęca, Timor Wschodni, Brazylia i terytorium Makau. Jednak jej popularność szybko rośnie również w świecie zachodnim i obecnie Kizombę można znaleźć również w Portugalii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Hiszpanii, Holandii, Luksemburgu, USA, a także w niektórych krajach Europy Wschodniej, takich jak Polska, Bułgaria, Czechy i Serbia. 23 Kizomba podbija świat jako romantyczna muzyka, która wpada w ucho i jako niezrównanie zmysłowy taniec, który urzeka duszę.

Kizomba dotarła do Portugalii dzięki angolskim emigrantom, którzy opuścili Angolę w wyniku wojny domowej (w latach 1975-2002) i przywieźli do Portugalii kulturę Kizomby i Semby.

Kizomba - gatunek muzyki

Muzyka Kizomba narodziła się w Angoli (w Luandzie) w latach 80-tych pod wpływem tradycyjnej muzyki Semby (poprzednika Samby z Brazylii) i muzyki Zouk z grupy Kassav' z Gwadelupy (Francuskie Karaiby). Na tej podstawie muzyka Kizomby wyłoniła się jako bardziej nowoczesny gatunek muzyczny ze zmysłowym akcentem zmieszanym z afrykańskim rytmem. W przeciwieństwie do Semby, muzyka Kizomby charakteryzuje się wolniejszym i zazwyczaj bardzo romantycznym rytmem.

Biorąc pod uwagę, że Angola jest dawną kolonią portugalską, portugalski jest głównym językiem używanym w Angoli, a zatem większość piosenek kizomby śpiewa się po portugalsku. Jednak piosenki kizombowe na samym początku były śpiewane w Kimbundu i innych językach narodowych Angoli.

Znani angolscy śpiewacy Kizombowi to Bonga (Semba, muzyka tradycyjna), André Mingas (muzyka tradycyjna), Liceu Vieira Dias, Neide Van-Dúnem (Semba, muzyka tradycyjna), Don Kikas (Semba, Kizomba), Calo Pascoal (Kizomba), Heavy C. (Semba, Kizomba), Puto Portugues (Semba), Maya Cool (Kizomba, Semba), Matias Damasio (Kizomba, Semba), Rei Helder (Semba) i Irmãos Verdades (Kizomba).

Dziś jednak piosenkarze z Wysp Zielonego Przylądka zdobyli szeroką popularność dzięki wielu słynnym kompilacjom Kizomby, w tym piosenkarzom takim jak Suzanna Lubrano, Johnny Ramos, Nelson Freitas. Oczywiście wiele osób jest zdezorientowanych co do pochodzenia muzyki kizomby i błędnie wierzą, że pochodzi ona z Zielonego Przylądka z powodu ich ważnej roli w dzisiejszej produkcji muzyki kizomby. Typowe style muzyczne z Wysp Zielonego Przylądka to Funana, Morna, Coladeira i Batuque. Dzięki muzyce Zouk z Gwadelupy i silnemu wpływowi Kizomby (z Angoli), śpiewacy z Zielonego Przylądka mogli również opracować własną wersję Zouk (mieszając ją z Coladeirą) znaną jako Cola-dance, Cabo-love, Cola-zouk, Cabo-swing i Getto Zouk.

Co więcej, każdy kraj luzofoński wypracował swój własny muzyczny styl Kizomby.

Kizomba - styl taneczny

To, co ludzie dziś nazywają kizombą, jest ewolucją tradycyjnego tańca Semba. Jest oczywiste, że taniec kizomby, jaki znamy dzisiaj, wyewoluował po spopularyzowaniu muzyki kizombowej.

Od lat 50-tych Angolczycy powszechnie tańczyli Sembę. Tradycja ta pozostała niezmieniona nawet wtedy, gdy grupa Kassav' z francuskiej Gwadelupy w latach 80. spopularyzowała muzykę Zouk w Angoli.

Angolczycy po prostu tańczyli swoje tradycyjne ruchy semby również do muzyki Zouk. Równolegle wyewoluował inny szczególny sposób tańca zwany Brucha Brucha (mężczyźni tańczący z mężczyznami). Brucha Brucha była mieszanką Semby z innymi afrykańskimi tańcami i czasami była tańczona także przy muzyce Zouk grupy Kassav.

W latach 90-tych, kiedy właściwa muzyka kizombowa stawała się coraz bardziej popularna, także taniec kizomby zaczął zyskiwać coraz większe uznanie i zaczął przybierać formę, którą ma dzisiaj. Angolscy tancerze Semby zaczęli dostosowywać swoje kroki Semby do tempa i stylu bitów Kizomby. Technicznie rzecz biorąc, Semba tańczona w powolny sposób do muzyki kizomby jest podstawą tańca kizomby, który znamy dzisiaj. Angolscy tancerze Semby uwielbiają swoją muzykę Kizomba, a kiedy grana jest Kizomba, często tańczyli i nadal tańczą Sembę w tempie muzyki Kizomby, której słuchają. Można powiedzieć, że na początku swojego rozwoju Kizomba była tańczeniema Sembę w wolniejszym tempie, zgodnie z rytmem muzyki Kizomby. Taki był początek i częściowo jest to prawdą do dziś – teraz różnica polega na tym, że z czasem rozwinęły się pewne typowe ruchy kizomby, które są wyraźnie tańczone do muzyki kizomby, a niekoniecznie do muzyki semby.

Należy podkreślić, że w Angoli tak naprawdę nie robimy dużej różnicy między tańcem Kizomba a Semba. Ale robimy dużą różnicę między muzyką Kizomba a muzyką Semba.

Angolskie zawody Kizomby są głównie tańczone do muzyki Semby, gdyż tancerze nadal wierzą, że Kizomba to nic innego jak tańczenie Semby w tempie piosenki Kizomby, której słuchają. Niektórzy uważają nawet, że ich konkurs Kizomby powinien być nazywany konkursem Semby.

Ze względu na obecność Kubańczyków w Angoli podczas wojny domowej (1975 – 2002), ich ogólnie pojęta kultura, a zwłaszcza kultura tańca, silnie wpłynęła na Kizombę. Stąd elementy kubańskie można znaleźć w tańcu kizomba. Milonga i Tango również stały się popularne w Angoli w wyniku globalizacji. Oba tańce w równym stopniu wpłynęły na taniec Kizomba, jaki znamy dzisiaj. Niektórzy nawet opisują Kizombę jako „Afrykańskie Tango”.

Jednym z najbardziej znanych angolskich tancerzy Semby i Kizomby jest Mateus Pele do Sangado. Zainspirował wielu młodych zdolnych tancerzy w Angoli, a zwłaszcza w stolicy Luandzie.

Istnieje znaczna różnica między Kizomba „muzyka” a Kizomba „taniec”: Kizomba „taniec z Angoli” NIE ma żadnych wpływów Zouk. Kizomba „muzyka” ma wpływy Zouk z Gwadelupy i Martyniki. Więc kiedy słyszysz, że Kizomba ma Wpływy Zouk, zawsze pamiętaj, że odnosi się to do Kizomby "muzyka", a NIE Kizomby "taniec".


Jak z kizomby w Lizbonie powstała "kizomba fusion" (wg Livii Jiménez-Sedano)

Różnice między muzyką Kizomba a muzyką Zouk (wg Jose N'dongala)

W rzeczywistości różnica między muzyką Kizomba i Zouk jest bardzo niewielka i dlatego nie jest tak łatwa do zauważenia przez początkujących.

Muzyka Zouk

Zouk oznacza imprezę lub festiwal dla Kreoli z Antyli. (Na Małych i Wielkich Antylach Kreolem nazywa się każdego, niezależnie od języka i koloru skóry, kto jest rodowitym mieszkańcem tego regionu).

Powszechnie tańczony i wykonywany na karaibskich wyspach Gwadelupa, Martynika, Dominika (nie Dominikana) i Saint Lucia, zouk jest również bardzo popularnym tańcem i muzyką na Francuskich Antylach (znanych również jako Francuskie Indie Zachodnie). Będąc mieszanką stylów muzycznych afrykańskich, północnoamerykańskich i karaibskich, Zouk jest ogólnie śpiewany w języku antylskim (język kreolski na bazie francuskiego) i charakteryzuje się elektronicznie syntezowanymi dźwiękami i instrumentami perkusyjnymi.

Odnosząc się do imprez, zouk jest również etykietą dla różnych rodzajów muzyki karaibskiej i jest często określany jako "mizik zouk". Należy zauważyć, że mizik zouk (zouk) obejmuje również inne nurty, takie jak Konpa i cadence (styl muzyczny z Haiti), cadence-beguine z Martyniki i Gwadelupy oraz cadence-lypso – mieszanka haitańskiej cadence i calypso z Trynidadu, która stała się bardzo popularny na Dominice w latach 70-tych.

Jednym z pierwszych popularnych zespołów, jaki powstał (w 1979 r.) i nadal bardzo dobrze znanym do dziś, jest grupa Kassav, kierowana przez basistę Pierre-Edouarda Décimusa i gitarzystę Jacoba Desvarieux. Mieszali różne style mizik zouk ze współczesną muzyką miejską, choć wszystkie jej rytmy reklamowano jako regularne zouk. Dzięki ich sukcesowi (w 1984 r.) z piosenką „zouk la se sel medicamen nou ni”, co oznacza, "Zouk jest jedynym lekarstwem, jakie posiadamy", nie jest niespodzianką, że ich styl jest rzeczywiście tym, co dziś można uznać za zouk.

Zouk w Angoli

Muzyka zouk pojawiła się w Angoli w latach 80-tych. W tym czasie angolscy muzycy otrzymali inspirację do tworzenia własnej wersji zouk.

Zouk przybył do Angoli dzięki grupie Kassav (z Gwadelupy) i w tamtym czasie semba była dominującą muzyką i tańcem.

Muzyka zouk szybko stała się bardzo popularna w Angoli, w tym wśród muzyków. Jej wpływ był tak silny, że ludzie zaczęli nazywać sembę „Kizomba” ze względu na wielki wpływ zouk w tym czasie. W tym okresie w Angoli zouk również zaczął tracić swoją oryginalność i mieszał się z angolską muzyką do tego stopnia, że zaczęto go nazywać „semba-zouk”. Ta nazwa nie nie przetrwała w Angoli i ostatecznie została nazwana kizomba, otrzymując smak, który ma do dziś.

Różnice

Na pierwszy rzut oka oba gatunki muzyczne są dość podobne, ponieważ technicznie rzecz biorąc, oba gatunki muzyczne mają ten sam podstawowy rytm, często grany przez bęben basowy i gitarę basową.

Dlatego kompozytor nadaje piosence charakter zouk lub kizomby, wykorzystując orkiestrację, język, akcenty, słowa i harmonię. Zouk, pochodzący z Francuskich Antyli, jest na ogół pieśnią w języku antylskim (kreolskim z francuskich Antyli), a kizomba jest na ogół pieśnią w tradycyjnych językach angolskich (takich jak Kimbundu), języku kreolskim z Wysp Zielonego Przylądka lub języku portugalskim. (Technicznie rzecz biorąc, nie jest łatwo odróżnić instrumentalny utwór Kizomby od Zouk. Można to zrobić dopiero gdy jest się osłuchanym z tą muzyką.)

Dlatego można stwierdzić, że Kizomba to zouk z Angoli w specjalnym angolskim stylu. Muzycy z Angoli czerpali inspirację z muzyki Zouk, ale przynieśli własną wersję, którą nazywają Kizomba. Co więcej, niektóre utwory Kizomby mają również wpływy Semby.

W muzyce zouk częściej zdarza się, że bity są bardziej dominujące niż w muzyce kizomba.

WNIOSEK PRYWATNY:

  1. Dla Angolczyków jest różnica między muzyką zouk i muzyką kizomba. Bo muzyka kizombowa ma elementy folkloru angolskiego, które dla nich są łatwo zauważane. I od razu zidentyfikują "kizombę" bez wpływów angolskich.
  2. Ale dla muzyków zoukowych (np. z Antyli, ale też z Europy), różnica ta najczęściej będzie trudno zauważalna, gdy nie są mocno osłuchani z tradycyjną muzyką angolską. Co więcej, na Antylach każda większa wyspa ma swoje własne tradycje i preferencje muzyczne, dlatego na Antylach zouk pochodzący z różnych wysp często się różni (właśnie z powodu różnych tradycji danego artysty). I dlatego dla muzyków z Antyli "muzyka zouk" oznacza worek z tymi wszystkimi stylami grania zouka z różnych wysp. I "muzyka kizomba z Angoli" jest dla nich po prostu kolejnym z wielu podobnych styli w jakich grany i tak jest zouk. Bo dla muzyków z Antyli naturalne od początku i przez cały czas było że zouk bazujący na różnych tradycjach lokalnych był grany w trochę inny sposób. I właśnie to był dla nich zouk. Wiec gdy Angolczycy grają zouk po swojemu, włączając swoje elementy tradycji muzycznej, dla Antylczyków nie powoduje to powstania nowego stylu muzyki.

Pojęcie higienizacji tańca

w salsie wg Hutchinsona

w kizombie wg Jimenez

Stanowisko władz Angoli

Geografia świata kizomby (kolejność moderowana)

Angola

Luanda (miasto) i Luanda (prowincja)

Wyspy Zielonego Przylądka

Antyle

Portugalia i Lizbona

Francja

Holandia

Hiszpania

Gwinea Bissau

Gwinea Równikowa

Wyspy Św. Tomasza i Książeca

Brazylia

Najważniejsze pojęcia do zdefiniowania (kolejność alfabetyczna)

Afrohouse

Banga

Cabo-zouk + Cabo-love

Coladeira

Funana

Ghetto-zouk

Ginga

  1. w kizombie
  2. w capoeirze

Kizomba Fusion

Kuduro

Kuduro - opis wg Jose N'dongala

Kuduro to gatunek muzyki i tańca powstały w Angoli w latach 90-tych. Muzyka jest bardzo energetyczna i ma szybkie tempo. Kuduro to słowo z języka Kimbundu, które można przetłumaczyć jako „twarde tyłek”. Niektórzy określająą muzykę Kuduro jako "angolski house" lub "angolskie Techno". Jednak w rzeczywistości tak nie jest, ponieważ Kuduro jest raczej mieszanką różnych rytmów: muzyka Kuduro łączy tradycyjną angolską muzykę karnawałową, Kabetula, Kasukuta, Semba, Rebita i Kilapanga.

Kuduro tańczy się indywidualnie lub w grupie. W Angoli tańczy go głównie młode pokolenie. Taniec jest mieszanką kroków z Sungura, Kabetula, Kasukuta, Bungula, Break i Rap. Ma też nowe kroki wymyślone przez młodych ludzi w Angoli. Tańce kongijskie miały również wpływ na taniec Kuduro. Ruchy kuduro są zwykle szybkie i często bardzo zabawne. Im śmieszniejszy ruch Kuduro, tym lepiej. Kiedy angolskie kobiety tańczą Kuduro, nacisk kładziony jest na poruszanie biodrami i pośladkami w bardzo szczególny, energetyczny sposób, który jest możliwy tylko przy dużej praktyce. Kiedy ruchy bioder wykonywane przez kobietę są przesadzone, taniec może wyglądać nieco wulgarnie w oczach innych kultur. Młodzi mężczyźni z Angoli skupiają się na ruchach nóg, którym towarzyszą bardzo zabawne ruchy rąk i głowy.

Gdy muzyka Kuduro jest grana podczas imprez lub imprez, Angolczycy lubią wykonywać swoje ulubione kroki Kuduro lub po prostu tańczyć to, co nazywamy „dança da familia” (taniec rodzinny). Dziś Kuduro gra się nie tylko w Angoli, ale także w Europie i Ameryce. Muzyka zyskuje coraz większą popularność, podobnie jak w przypadku Kizomby.

Lambada - opis Jose N'dongala

Pochodząca z Brazylii Lambada odnosi się zarówno do rytmu – fuzji Carimbó i Merengue – jak i do tańca, który zawiera elementy forró, samby, merengue i Maxixe. Lambada stała się sławna na całym świecie w latach 80. XX wieku. Jednak największy sukces odniosłą głównie w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach.

Lambada rosła bardzo szybko i odniosła krótki, ale intensywny sukces w XX wieku. Potem nastąpił nagły spadek, który rozpoczął się około lat 90-tych, kiedy pojawił się problem w branży muzycznej Lambada. Kompozytorzy lambady zaczynali zanikać, a muzyka i taniec traciły na sile i zawiodły miliony fanów na całym świecie. W rezultacie, aby uratować taniec, tancerze Lambada zaczęli tańczyć Lambadę w innych stylach muzycznych, takich jak Merengue, Soca i Zouk.

W późniejszym okresie dzięki Lambadzie pojawiły się nowe style tańca brazylijskiego, takie jak „Lambada-Zouk, Lambazouk”, „Zouk and Zouklove”. Te ostatnie opisują oczywiście styl brazylijski, ponieważ Zouk & Zouklove pierwotnie nawiązują do muzyki i tańców z Gwadelupy i Martyniki. Nowe style tańca brazylijskiego mogą być również tańczone do innej muzyki zawierającej podstawowy rytm uderzeń zouk.

Dziś te style taneczne nadal kształtują wizerunek Lambady z innym podejściem dzięki muzyce Zouk z Gwadelupy i Martyniki, a także muzyce Kizomba z Angoli.

? Marcha ?

Merengue

Modern Kiz

Passada

Samba

Semba

Semba Show

Swagg

Tarraxinha

Urban Kiz

Zouk

Najważniejsze osoby i zespoły do opisania (kolejność alfabetyczna)

Afrolatin Connection

  • opisać jak spopularyzowali pojęcie "kizomba" i dlaczego to nie jest kizomba angolska i dlaczego jest mylona z kizombą angolską
  • do rozważenia:
    • chyba nie ma niczego złego w tym że Europejczykom podobał się ich styl tańczenia i że chcieli tańczyć tak jak oni
    • a że nie było wyraźnej granicy między "kizombą" w znaczeniu Angolczyków, a modyfikacjami przypominającymi i imitującymi kizombę -> to raczej już nie wina AfroLatin Connection, tylko Angolczyków, że nie dbali o czytelne przedstawienie swojej interpretacji, np. nie zadbali o opis na Wikipedii (każdy może edytować opis na Wikipedii, a później dla dziesiątków tysięcy innych osób ten opis jest wiarygodnym źródłem wiedzy łatwym do znalezienia)

Albir Rojas

  • opisać dlaczego to nie jest kizomba angolska i dlaczego jest mylona z kizombą angolską

Bonga

Eduardo Paim

Jose N'dongala

Kassav'

Mestre Petchu

Lista instruktorów i tancerzy związanych z kizombą

Lista muzyków i zespołów związanych z kizombą

Dyskusja i gównoburze

  1. Czy "kizombę fusion" można określać jako "taniec kizomba", czy nie można?
  2. Jaka to jest kizomba prawdziwie angolska, a jaka już nie jest prawdziwie angolska? Na czym polega prawdziwie angolska kizomba? (w sensie tańca kizomba)
  3. Co ciekawe: dla niektórych muzyków również z Angoli "muzyka kizomba" jest po prostu muzyką zoukową i nie powinna być określana jako odrębny styl muzyczny
Four well-known artists from Angola were invited: Lito Graça, an old and respected percussionist, and three younger, famous singers Calo Pascoal, Nelo Paim and Jandira Dos Santos. The following excerpts of the debate convey the main points of symbolic conflict:
Lito Graça: “For me, kizomba as a music style does not exist […]; for me it’s zouk. […] If you write it on a stave and you see the pattern… and taking into account that what defines the musical style is the percussive base, with a cord instrument that is the bass, you’re going to see a written pattern of kizomba and a written pattern of zouk and it’s the same thing, the rhythmic base is the same.”
- https://www.cairn.info/revue-europeenne-des-migrations-internationales-2019-3-page-107.htm

Misconceptions

  1. Nie ma "języka angolskiego". Jest za to język "kimbundu" używany przez ok. 7% ludności Angoli - a konkretnie używany przez ludy Bantu (co więcej: nie jest to najpopularniejszy język wśród ludności Bantu w Angoli). Słowo "kizomba" pochodzi wprost z języka kimbundu, i jest używane nie tylko przez osoby mówiące w tym języku. Język kimbundu jest tradycyjnym językiem ludności z okolic Luandy (MAPA: https://gyazo.com/c831cb84a6a0d1ea0c43bf557386555e), więc masowo przybywające do stolicy w czasie wojny domowej osoby innego pochodzenia z innych rejonów Angoli, mogły przejmować również wiele słów z języka kimbundu.
    1. BŁĘDNIE: "Słowo kizomba po angolsku znaczy impreza"
    2. POPRAWNIE: "Słowo kizomba w Angoli oznacza impreza"
    3. POPRAWNIE: "Słowo kizomba dla Angolczyków znaczy impreza" -> gdzie "Angolczyków" rozumiemy nie jako narodowość (bo nie ma narodowości Angolskiej), ale rozumiemy jako mieszkańców Angoli, osoby pochodzące z Angoli.
  2. czy jest "muzyka zouk"? czy tylko "muzyka ghetto-zouk" i tańczony do niej "taniec zouk" ?

Najważniesze źródła oryginalne

  • Jose N'dongala
  • Mestre Petchu
  • Eduardo Paim
  • Livia Jiménez-Sedano
  • MACEDO, J. Carnaval da Victoria 1985. Entre a tradiçao e a modernidade

Źródła do obrobienia

Pomoc w edycji:

  1. https://www.mediawiki.org/wiki/Help:Formatting
  1. https://www.mediawiki.org/wiki/Cheatsheet
  1. https://meta.wikimedia.org/wiki/How_to_edit_a_page
  1. https://en.wikipedia.org/wiki/Help:Section#Table_of_contents_(TOC)
  1. https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Manual_of_Style/Layout#Headings_and_sections
  1. https://www.mediawiki.org/wiki/Help:Images
  1. https://www.mediawiki.org/wiki/Help:Cite
  1. https://meta.wikimedia.org/wiki/Help:Text_color

Źródła informacji

<references />

Zadania techniczne dla Chestera

  1. References skonfigurować na serwerze
  2. Images skonfigurować na serwerze
  3. Logo ustawić na sewerze
  4. Zrobić foldery w chmurze ze wszystkimi źródłami których używam ściągniętymi, bo już np. strony podawane jako źródła na wikipedii nie istnieją

Pomysły na dodatkowe treści i materiały

  1. Zrobić własną mapę Atlantyku ze schematem transferu poszczególnych elementów, jak Luanda, Cabo Verde, Lizbona, Antyle, ghetto-zouk, semba, kizomba muzyka, itp.
  2. Zrobić własny schemat pokrewieństwa i pochodzenia styli muzycznych (jak semba, ghetto zouk, kizomba itp.)
  3. Zrobić własny schemat pokrewieństw i pochodzenia styli tanecznych (jak semba, samba, kizomba, kizomba fusion, urban kizz, zouk, kuduro itp.)
  4. Zrobić listę uznanych tancerzy i instruktorów dla każdego stylu tańca (z lokalizacją / krajem)
  5. Zrobić listę uznanych muzyków/zespołów dla każdego stylu muzyki (z lokalizacją / krajem)
  6. Własne grafiki i schematy lepsze zrobić w Canvie/Fiverrze i przenieść do CC obrandowane i na licencji CC-BY

Propozycje zasad

  1. Wszystkie osoby związane z kizombą przedstawiać w pozytywnym świetle
  2. Tak ukierunkować opisy, żeby łagodzić nieporozumienia, konflikty i dyskusje i im zapobiegać
  3. Udział innych osób w tworzeniu
    1. np. przez wzięcie pod swoje skrzydła "podprojektu" -> czyli strony/artykułu opisującego dokładniej (ze źródłami) jedno konkretne zagadnienie + wypracowanie maksymalnie użytecznego streszczenia/skrótu -> np. dla haseł jak: ginga, kuduro, swagg, tarraxinha, ghetto-zouk
    2. np. skompilowanie uporządkowanych list muzyków, wykonawców, tancerzy i instruktorów poszczególnych styli + wybranie najbardziej reprezentatywnych (definicyjnych) przykładów wideo/ utworów
Źródło: „https://kizomba-wg-chestera.stronazen.pl/index.php?title=Strona_główna&oldid=266”